Sở hữu một chiếc card đồ họa cao cấp trong dàn PC gaming không đảm bảo bạn sẽ luôn đạt được hiệu suất tốt nhất. Các tựa game vẫn có thể không chạy mượt mà như kỳ vọng do nhiều yếu tố khác. Quay trở lại năm 2012, khi tôi tự build chiếc PC đầu tiên với Nvidia GTX 680 và Intel Core i7 3770K, tôi đã hoàn toàn kỳ vọng nó có thể xử lý mượt mà hầu hết mọi tựa game. Thật không may, trải nghiệm của tôi đã không hề hoàn hảo chút nào, chỉ vì tôi đã tiết kiệm chi phí ở một số linh kiện khác.
CPU và GPU của bạn thực sự chịu trách nhiệm chính trong quá trình chơi game, nhưng các thành phần còn lại trong hệ thống cũng quan trọng không kém. Ngay cả loại keo tản nhiệt bạn sử dụng cho CPU cũng có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể. Dưới đây, chúng ta sẽ cùng xem xét một số yếu tố thường bị bỏ qua mà có thể tác động đáng kể đến tốc độ khung hình (FPS) của bạn trong các trò chơi.
1. Các ứng dụng chạy nền
Chúng âm thầm tiêu tốn tài nguyên PC của bạn
Giao diện Task Manager hiển thị danh sách các tiến trình đang chạy nền trên Windows, minh họa mức độ tiêu thụ tài nguyên CPU và RAM của ứng dụng.
Có lẽ bạn đã biết về cách một số ứng dụng và dịch vụ của Windows vẫn chạy âm thầm trong nền khi bạn đang chơi game. Chúng có thể là bất cứ thứ gì, từ Discord, các tab trình duyệt cho đến những giải pháp chống gian lận (anti-cheat). Chúng cũng tiêu tốn tài nguyên quý giá của PC như RAM và CPU. Vì vậy, nếu PC của bạn không có đủ tài nguyên trong khi chơi game do CPU bị quá tải hoặc mức sử dụng RAM cao, các trò chơi sẽ không thể phát huy hết tiềm năng của chúng, ngay cả khi bạn sở hữu một card đồ họa cao cấp.
Bạn có thể khắc phục vấn đề này bằng cách giảm thiểu các ứng dụng chạy nền trên PC. Tất cả những gì bạn cần làm là mở Task Manager bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc, sau đó truy cập tab Processes và đóng các ứng dụng cùng dịch vụ không mong muốn đang chiếm dụng CPU và RAM cao. Ngoài ra, bạn có thể kích hoạt Chế độ Trò chơi (Game Mode) trên Windows 11, tính năng này sẽ ưu tiên tài nguyên của PC cho trò chơi thay vì các tiến trình chạy nền. Bạn cũng có thể sử dụng các ứng dụng của bên thứ ba như Razer Cortex để vô hiệu hóa các dịch vụ nền không cần thiết và giải phóng tài nguyên hệ thống.
2. Giới hạn nhiệt (Thermal Throttling)
Nhiệt độ CPU và GPU cao có thể làm giảm hiệu suất
Bạn có thể sở hữu CPU gaming nhanh nhất thế giới đi kèm với GPU mạnh nhất, nhưng vẫn gặp phải tình trạng giảm hiệu suất do nhiệt độ hoạt động cao. Các CPU và GPU hiện đại sẽ tự động giảm tốc độ xung nhịp khi chúng đạt đến một ngưỡng nhiệt độ nhất định (thường là trên 80°C) để tránh quá nhiệt, điều này có thể làm giảm đáng kể tốc độ khung hình trong game của bạn. Đó là lý do tại sao hệ thống tản nhiệt và luồng khí trong thùng máy cực kỳ quan trọng khi xây dựng một chiếc PC gaming.
Nếu bạn có một CPU cao cấp, bạn không nên sử dụng tản nhiệt stock đi kèm hoặc một tản nhiệt khí giá rẻ nếu muốn đạt được hiệu suất tốt nhất. Đối với một CPU như Ryzen 7 9800X3D, bạn sẽ cần một tản nhiệt nước AIO 360mm hoặc một tản nhiệt khí cỡ lớn như Noctua NH-U12A để kiểm soát nhiệt độ của nó. Tương tự, tôi cũng không khuyến nghị sử dụng keo tản nhiệt đi kèm trong hộp hoặc được bôi sẵn trên tản nhiệt. Một loại keo tản nhiệt aftermarket với độ dẫn nhiệt cao (> 10 W/mK) như Arctic MX-6 có thể giúp giảm nhiệt độ CPU của bạn từ 5-10°C và cho phép nó duy trì tốc độ xung nhịp cao nhất trong suốt quá trình chơi game.
3. Tốc độ RAM
Không bật Intel XMP hoặc AMD EXPO là một sai lầm lớn
Màn hình BIOS UEFI của MSI cho thấy tùy chọn Intel XMP đã được kích hoạt, tối ưu tốc độ RAM.
Nếu bạn đã mua RAM DDR4 hoặc DDR5 trong những năm gần đây, có lẽ bạn biết rằng chúng được quảng cáo chạy ở một tốc độ định mức — ví dụ, DDR4 3600MHz hoặc DDR5 6000MHz. Tuy nhiên, đó không phải là tốc độ mà RAM của bạn hoạt động ngay khi xuất xưởng. Điều này là do các cấu hình bộ nhớ Intel XMP và AMD EXPO không được bật theo mặc định. Bởi vì đây vẫn là các cấu hình ép xung mà bạn kích hoạt chỉ với một cú nhấp chuột, và một cấu hình ép xung không thể là cài đặt mặc định. Hơn nữa, những cấu hình bộ nhớ này không phải lúc nào cũng ổn định trên tất cả các hệ thống.
Do đó, bạn sẽ cần truy cập vào BIOS và bật cấu hình XMP hoặc EXPO, tùy thuộc vào CPU của bạn. Nếu không, bạn đang đơn giản là bỏ lỡ một phần hiệu suất đáng kể. Tốc độ RAM nhanh hơn cho phép bạn chơi game ở tốc độ khung hình cao hơn mà không bị giật hoặc lag, vì CPU của bạn có thể truy xuất dữ liệu game từ RAM nhanh chóng. Tương tự, nếu bạn đã lắp đặt RAM ở cấu hình kênh đơn (single-channel), việc thêm một thanh RAM giống hệt để cấu hình bộ nhớ kênh đôi (dual-channel) có thể tăng đáng kể FPS của bạn, vì nó cho phép CPU truyền dữ liệu hiệu quả hơn tới GPU.
4. Hiệu suất ổ cứng lưu trữ
Ngừng sử dụng ổ cứng cơ (HDD) vào năm 2025
Ổ cứng SSD NVMe Samsung 990 EVO Plus trên hộp, đại diện cho giải pháp lưu trữ hiệu suất cao cho game.
Một ổ cứng cơ học (HDD) sẽ không còn phù hợp nếu bạn định chơi các tựa game hiện đại với thế giới mở rộng lớn. Bạn sẽ thường xuyên gặp phải tình trạng giật lag, tải texture chậm và thỉnh thoảng sụt FPS trong các trò chơi cần tải rất nhiều tài nguyên như texture, môi trường và mô hình nhân vật. Một ổ cứng SSD NVMe hiện đại có thể cải thiện đáng kể hiệu suất chơi game của bạn nếu bạn vẫn đang sử dụng HDD truyền thống. Nó có thể tải texture và các tài nguyên game khác nhanh hơn nhiều, đồng thời cải thiện độ mượt của khung hình.
Mặc dù SSD NVMe có thể nhanh hơn ổ cứng HDD truyền thống tới 50 lần, bạn không nhất thiết phải chi tiêu quá nhiều cho một SSD PCIe 5.0; ngay cả một SSD PCIe 3.0 cũng là đủ nếu ngân sách của bạn eo hẹp. Tuy nhiên, các ổ SSD SATA không nhanh bằng ổ NVMe, vì vậy tôi khuyên bạn nên tránh chúng nếu muốn “tương lai hóa” chiếc PC gaming của mình.
Nhìn xa hơn CPU và GPU
CPU và GPU chắc chắn là hai linh kiện quan trọng nhất trong dàn PC gaming của bạn, nhưng chúng không thể phát huy hết tiềm năng thực sự nếu một trong các linh kiện khác – như RAM hoặc ổ cứng – đang trở thành điểm nghẽn. Quan trọng hơn, chúng sẽ đạt tốc độ cao nhất khi nhiệt độ không phải là vấn đề. Và nếu bạn không có đủ RAM hoặc đang sử dụng CPU 6 nhân trở xuống, bạn nên ngăn các ứng dụng chạy nền không mong muốn tiêu tốn tài nguyên PC của bạn trong khi chơi game để đạt được hiệu suất tốt nhất có thể từ phần cứng của mình. Đừng quên rằng có rất nhiều cách khác để cải thiện FPS trong game mà không cần phải móc hầu bao.
